VİTAMİNLER

VİTAMİNLER

*Hücre metabolizması için gerekli olan organik bileşiklerdir.
*Enerji vermezler, düzenleyici olarak görev yaparlar.
*Hücrede gerçekleşen biyokimyasal olayları katalizleyen enzimlerin koenzim grubunu oluştururlar.
*Vücut direncini arttırırlar. Enzimlerin yapısına katılırlar.
*Sindirilmezler.
*Bitkiler ihtiyaç duydukları vitaminleri sentezleyebilirler, hayvanlar ise dışarıdan besinler yardımıyla alırlar.
*Vitaminler gerekli miktarın üstünde veya altında alındıklarında metabolizmadaki faaliyetlerde sorunlar meydana gelir.
*Bir kısmı besinde bulunduğu şekliyle vitamin özelliğinde değildirler. Bunlar vücuda alındıktan sonra vitamin özelliği kazanırlar. Bunlara provitamin denir.

*Suda eriyen ve yağda eriyenler olarak ikiye ayrılırlar;

A.SUDA ERİYEN VİTAMİNLER: B ve C vitaminleridir. Fazlası vücuttan atılır.


B1 vitamini: Süt ve tüm tahılların kabuklarında, soya, karaciğer ve böbrekte bulunur.Sinir ve kasların ,karbonhidrat metabolizmasının gelişmesini ve çalışmasını çağlar.Eksikliğinde Beriberi hastalığı olur.

B5 vitamini: Kuru baklagil ve pirinç kabuğunda bulunur. Eksikliğinde deride iltihaplı yaralar oluşturan Pellegra hastalığı olur.

B12 vitamini: Et, süt, balık ve tavukta bulunur. Alyuvar çoğalmasında görev alır. Bitkilerde bulunmaz. Eksikliğinde Anemi (kansızlık)olur.

C vitamini: Turunçgillerde, kırmızı ve yeşilbiberde bulunur. Enfeksiyonlara karşı vücudu korur. Eksikliğinde diş eti kanamaları meydana gelir.

* Sigara içimi kandaki C vitamini düzeyini düşürür. Bu nedenle sigara içenlerin, içmeyenlerden 2 kat daha çok C vitamini almaları gerekmektedir.

B.YAĞDA ÇÖZÜNEN VİTAMİNLER: A, D, E, K vitaminleridir. Bu vitaminler suda çözünmezler. Sadece yağ ve yağ çözücülerinde çözünürler. Fazlası organizmada depo edilir.


 


A vitamini: Hayvansal ürünlerde bulunur. Örneğin; balık, karaciğer yağı, süt yağı ve yumurta sarısı. Epitel dokuyu kurumaya ve sertleşmeye karşı koruyan mukoz salgının sentezine yardım eder. Epitel doku vücuda bakteri girişini engelleyici bir rol oynar.

* Gözün karanlıkta görmesini sağlar. Rodopsin parlak ışıkta parçalanır. Yeniden yapımını A vitamini sağlar.

* Sağlıklı diş mineleri için ameloblast oluşumunu sağlar. Kemik büyümesi, üreme ve genel büyüme sürecinde etkilidir. A vitamini eksikliğinde protein sentezi olumsuz yönde etkilenir.

D vitamini: Provitamin olarak bulunur. Güneş ışığı etkisiyle D vitaminine dönüşürler. Süt, yumurta ve balık yağında bulunur. Kalsiyum ve fosforun kandaki dengesini korur. Eksikliğinde çocuklarda raşitizm görülür.

E vitamini: Karaciğer, lahana, yeşil bitkiler, et ve sütte bulunur.Üreme organlarının gelişmesini ve üremeyi sağlar.Eksikliğinde kısırlık görülebilir.Antioksidandır.

K vitamini: Domates, yumurta sarısı, karaciğer ve yeşil bitkilerde bulunur. Kanın pıhtılaşmasında ve fosforilasyonda görev yapar. Eksikliğinde kanın pıhtılaşmasında gecikme yaşanır.