Proteinler

PROTEİNLER

Proteinler sadece besin olarak kullanılmazlar (yani sadece solunumda ATP üretmek için değillerdir) düzenleyici ve yapısal özellikler de kazanmışlardır. Hormonların ve enzimlerin yapısına katılmaları düzenleyici olduklarını , hücre zarı ve organeller ile kasların yapısına katılmaları yapısal olduklarını gösterir. Proteinler aynı zamanda enerji verici besinler olarak da kullanılmaktadır.

Proteinlerin Genel Özellikleri

• Yapılarında C, H ve O ve N atomları bulunur buna ilaveten S ve P de bulunabilir
• Proteinlerin sentezi DNA üzerindeki şifreye göre gerçekleşir
• Proteinler aminoasitlerin birleşmesiyle meydana gelirler
• Enzimlerin yapısını proteinler oluşturur
• Canlılarda savunma depolama yapıya katılma ve taşıma gibi çok farklı görevleri vardır
• Proteinler Ribozom organelinde DNA dan gelen bilgiye göresentezlenir
• DNA üzerinde her proteinin sentezinden sorumlu bir GEN parçası bulunmaktadır.

Proteinlerin Görevleri

• Proteinler besin olarak kullanılabilir sindirildiklerinde Aminoasitler açığa çıkar bu aminoasitler solunum reaksiyonlarına katılabilir (Enerji vericidir)
• Vücudun ana yapısını oluşturur kaslar büyük oranda proteinden oluşmaktadır proteinler hücre zarının ve organellerinde yapısına katılır (yapısaldır yapıya katılır)
• Proteinler Enzimlerin tümü proteinlerden oluşur ve enzimler canlı için hayati öneme sahiptir (düzenleyicidir)
• Hormonların büyük kısmı proteinlerden oluşmaktadır (düzenleyicidir)
• Alyuvarların yapısında bulunan ve solunum gazlarının taşınmasını sağlayan hemoglobinin yapısına katılır
• Kas kasılmasında çalışan Aktin ve Miyozin protein yapılıdır bu nedenle proteinler kas kasılmasında da etkilidir.
• Hücre bölünmesi sırasında DNA ipliğini dıştan protein kılıf sarar ve kromozom oluşur
• Proteinler açlık durumunda en son kullanılan organik bileşiklerdir.

Aminoasitlerin Yapısı ve Genel Özellikleri

• Doğada 20 çeşit aminoasit bulunmaktadır
• Aminoasitlerin farklı sayı ve çeşitte ardarda bağlanmasıyla protein zincirleri oluşur

Peptitleşme

• Protein sentezi sırasında aminoasitler arasında oluşan bağa «peptit bağı» denir.
• Çok sayıda aminoasit birleşirse polipeptit, iki tane birleşirse dipeptit, üç tane ise tripeptit ..vs.
• Polipeptit ile protein aynı şey değildir proteinler polipeptitlerin özel bir şekilde bükülüp kıvrılmasıyla işlevsel olur

Esansiyel (Temel) Aminoasitler

• Doğada 20 çeşit aminoasit bulunmaktadır
• Bu aminoasitlerden bir kısmı vücutta üretilebilir
• Bir kısmı ise dışarıdan alınmak zorundadır
• Dışarıdan alınması zorunlu olan aminoasitlere Esansiyel (temel) aminoasitler denmektedir.

Protein Çeşitliliğine Etkiyen Faktörler

• Aminoasit çeşidi (20 çeşit aminoasit var)
• Aminoasit sayısı (proteindeki toplam A.asit)
• Protein sentezinden sorumlu Genin dizilişi
• Protein zincirinin  uzunluğu

Denatürasyon

• Proteinler DNA’daki kalıtsal şifreye göre sentezlenir. Bu şifre proteinin amino asitlerinin sayısı , sıralanışı dizilişi ve tekrarlanışını belirler. Amino asitlerin birinin sayısı sırası değişirse farklı proteinler ortaya çıkar. Kalıtsal bilgideki değişmeler proteinlerde değişmeye yol açar.Proteinlerin ilk sentezlendiklerinde sahip oldukları primer yapı fonksiyonel değildir.Primer yapıdan oluşan zayıf hidrojen bağları ve disülfit ile protein boyut kazanarak fonksiyonel olan sekonder , tersiyer ve kuaterner yapılar oluşur.Zayıf hidrojen bağlarının yüksek ısı , asit , yüksek basınç gibi etkilerle bozulmasına dolayısı ile fonksiyonun kaybedilmesine neden olur. Bu yapının bozulması olayına denaturasyon adı verilir.